Müasir marketinq dünyasında istehlakçı davranışının başa düşülməsi və istiqamətləndirilməsi uğurun vacib elementidir. Ancaq yalnız istehlakçıların şüurlu qərarlarına diqqət yetirmək çox vaxt natamam bir yanaşma təmin edir. Marketinqdə şüuraltı zehin burada işə düşür. İnsan beyninin 95%-nin şüuraltı səviyyədə qərarlar verdiyini nəzərə alsaq, bu sahənin marketinq strategiyaları üçün təklif etdiyi imkanlar böyük potensiala malikdir.
Subliminal mesajların tərifi və psixoloji əsasları
Subliminal mesajlar insan beyninin fərqinə varmadan qəbul etdiyi, lakin davranışa təsir edə bilən məlumat kimi müəyyən edilir. Bu mesajlar şüur səviyyəsindən aşağı vizual və ya eşitmə vasitələri ilə ötürülür. Məsələn, reklamın ikinci kadrında gizlədilən söz və ya fonda çalan yumşaq melodiya fərq edilmədən qəbul oluna və istehlakçı davranışına təsir göstərə bilər.
Psixologiya ədəbiyyatında şüuraltı qərar vermə proseslərimizin böyük hissəsinə təsir edən qüvvə kimi müəyyən edilir. Siqmund Freydin nəzəriyyələrində şüuraltı istək və duyğuların saxlandığı bir sahə kimi təsvir edilir. Bu gün nevrologiya sahəsində aparılan tədqiqatlar bu nəzəriyyəni daha konkret məlumatlarla dəstəkləyir. Məsələn, Duke Universitetinin araşdırmasına görə, insanların satın alma qərarlarının 80%-i şüuraltı proseslərlə formalaşır.
Subliminal mesajların növləri
Subliminal Mesajlar: Görülmək və ya eşitmək üçün çox sürətli və ya incə mesajlar.
Liminal Mesajlar: Bilinçaltı ilə şüur arasında yatan mesajlar, məsələn, fərqində olmadan qəbul edilən rənglər və ya simvollar.
Bu cür mesajların əsas məqsədi birbaşa istehlakçını inandırmaqdan daha çox; onları düzgün əhval-ruhiyyəyə salmaqla arzu olunan davranışı tətikləməkdir.
Marketinqdə Subliminal Mesajların Tətbiqi
- Məhsulun yerləşdirilməsi və brendin qəbulu
Hollivud filmlərində və ya məşhur seriallarda brendlərin görünməsi subliminal marketinqin təsirli nümunəsidir. Məsələn, James Bond filmlərindəki Aston Martin avtomobilləri bu markanın lüks qavrayışını artıran mühüm bir strategiya olaraq görülür. İstehlakçılar bu məhsulları birbaşa fərqinə varmadan status simvolu kimi qəbul edə bilərlər.
- Rənglərin və Şəkillərin İstifadəsi
Brendlərin rəng seçimləri subliminal mesajların ümumi tətbiq sahəsidir. Coca-Cola-nın qırmızı rəngi enerji oyadırsa da; Facebook-un mavi tonu etibar və sadiqlik hissi oyadır. Bu rəng üstünlükləri istehlakçı psixologiyasına dərin təsir göstərir.
- Subliminal Mesajlarla Emosional Əlaqə yaratmaq
Bir markanın loqo və ya reklamlarında gizli simvollardan istifadə etməsi də ümumi bir taktikadır. Məsələn:
Amazon loqotipindəki ox alış-verişin əhatə dairəsini vurğulayır və şüuraltında rahatlıq və məmnunluq hissi yaradır.
FedEx loqosunda “E” və “x” arasında yerləşən ox simvolu şüuraltı olaraq istehlakçıya sürət və etibarlılıq mesajını çatdırır.
- McDonald’s və Subliminal Mesajlar
2007-ci ildə McDonald’s bir televiziya proqramı zamanı loqosunu saniyənin 1/30-da qısa bir müddətə ekrana yerləşdirdi. Bu subliminal mesaj istehlakçıların hamburger yemək istəyini artırmaq məqsədi daşıyırdı. Bu texnika etik mübahisələrə səbəb olsa da, onun təsiri danılmazdır.
Gizli Mesajların Təsiri və Potensialları
Marketinqdə subliminal mesajlaşma hələ də tam araşdırılmamış potensial təklif edir. Düzgün və etik şəkildə istifadə edildikdə, markaların istehlakçı davranışına təsir etmək gücünü artıra bilər. Lakin bu strategiyanın uğuru istehlakçıların hüquqlarından və şəffaflığından asılıdır.
Gələcəkdə marketinqdə subliminal mesajların rolu daha da aktuallaşacaq. Texnologiyanın təqdim etdiyi imkanlarla brendlər yalnız görünənləri yarada bilməz, görünməyənləri də öz strategiyalarının bir hissəsinə çevirəcək. Bu, marketinqi daha incə, təsirli və mənalı səviyyəyə çatdırmağa imkan verəcək.
Müəllif: Əsli Hüseynova
